Lampa, (od greckiego słowa lampás czyli pochodnia), to urządzenie techniczne, które przekształca energię elektryczną lub energię uzyskiwaną ze spalania paliwa na promieniowanie widzialne. Dzięki temu ma zdolność do oświetlania i sygnalizacji wizualnej - tak lampę opisuje Encyklopedia PWN.

Polski historyk Marek Żukow-Karczewski na portalu Ekologia.pl szczegółowo opisuje historię pokonania mroku przez człowieka od najdawniejszych czasów. Z początku światło pochodziło tylko od ogniska, które nie zawsze było łatwe do rozpalenia i utrzymania. W fabularnej formie pokazał to nagrodzony Oscarem film "Walka o ogień" z 1981 roku.

Pierwsze lampki wynaleźli ludzie ok. 70000 lat p.n.e., być może chcąc rozświetlić ciemności panujące na Ziemi przez kilka lat po wybuchu wulkanu Toba. Były to wklęsłe kamienie lub muszle w których zapalano mech lub kłaki nasączone zwierzęcym tłuszczem.

Późniejsze doświadczenia ludzi z oświetleniem są już bardziej udokumentowane. Np. w starożytnych Chinach używano skórzanych worków do których zbierano gaz ziemny i podpalano. Egipcjanie i Kreteńczycy używali lampek w kształcie spłaszczonego czajniczka, nadal z tłuszczem zwierzęcym, ale już z pływającym knotem. W Asyrii i Babilonii używano nasączonych woskiem pochodni. Być może w ich blasku zwiedzano nocą wiszące ogrody Semiramidy.

Grecy, jak wiemy, zawdzięczają ogień Prometeuszowi ;).
Etruskowie prawdopodobnie stosowali już zwijane woskowe świece. W Rzymie i hellenistycznej Grecji, używano oliwy z oliwek, zastosowano stały knot, kaganki wypalane z gliny, a później także z brązu były często bogato zdobione.

Warto wspomnieć, że w starożytności lampy oliwne były stosowane także jako zegary. Na ścinkach zbiorniczka podziałka wskazywała upływ czasu. Takie zegary, w udoskonalanej formie, wytwarzano w Europie jeszcze w XVII w. Zresztą świece, lampy oliwne i pochodnie przyświecały ludziom przez długie wieki, udoskonalano je, dodawano osłony płomienia, odbłyśniki...

Aż pod koniec osiemnastego wieku inżynier William Murdoch oświetlił swój dom w Szkocji lampą gazową, zasilaną gazem powstałym przy produkcji koksu. W 1809 roku lampy gazowe zaczęły oświetlać ulice Londynu, a w 1819 zabłysnęły w Paryżu.